Gimnazjaliści na szlaku Powstania Styczniowego (zdjęcia)

Dnia 2 października 2013 roku uczniowie klas II a i II b oraz III b Gimnazjum nr 4 w Ostrowi Mazowieckiej pojechali na wycieczkę edukacyjną "Śladami Powstania Styczniowego na Ziemi Ostrowskiej." Wyjazd był kontynuacją projektu przygotowanego przez gimnazjalistów pod kierunkiem p. E. Pierszy z okazji 150. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego.
Celem wycieczki było odwiedzenie miejsc bitew i potyczek oraz miejsc pamięci związanych z Powstaniem Styczniowym na terenie powiatu ostrowskiego.

Gimnazjaliści mogli uczcić pamięć zwycięskich powstańców walczących pod Stokiem na początku maja 1863 roku. O randze tej i innych bitew opowiedział uczniom pełniący rolę przewodnika p. major Andrzej Komorowski. Okazało się, że w miejscowości położonej niedaleko Ostrowi Mazowieckiej stoczono jedną z największych zwycięskich bitew Powstania Styczniowego. Oddział powstańczy (1200 osób) dowodzony przez Ignacego Mystkowskiego i Bronisława Deskura rozbił wojsko księcia Tichomirowa.

Nagoszewo to kolejne miejsce, które odwiedzili uczniowie wraz ze swoimi opiekunami p. E. Pierszą i p. J. Borawską. Mjr A. Komorowski w interesujący sposób przedstawił historię stoczonej tu w dniach 2-3 czerwca 1863 roku bitwy. Powstańcy pod dowództwem Wacława Maksymiliana Broniewskiego stoczyli pod Nagoszewem największą bitwę na Ziemi Ostrowskiej z kolumną wojsk carskich gen. Tolla. Uczniów zainteresowało szczególnie poświęcenie mieszkańców wsi, którzy by ułatwić strzelanie do ukrytych w opłotkach wsi, żołnierzy carskich i przy okazji by zmusić ich do wyjścia z ukrycia, podpalili własne zagrody.

Na miejscu mogiły zbiorowej 110 powstańców poległych w bitwie pod Nagoszewem wzniesiony został w 1917 roku pomnik. Na kolumnie umieszczono orła oraz wieniec z dębowych liści, skrzyżowane szable i napis. Kolumnę wieńczy kapliczka, w której umieszczono wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej i kuty krzyż wzorowany na motywach wycinanki kurpiowskiej. W 1963 roku na dole kolumny dodano napis: POMNIK TEN WZNIOSŁO SPOŁECZEŃSTWO POWIATU OSTROWSKIEGO W 1917 R. NA POBOJOWISKU UŚWIĘCONYM KRWIĄ POLEGŁYCH POWSTAŃCÓW W DNIU 3 CZERWCA1863 R. ODBUDOWANO W 100 - LECIE POWSTANIE STYCZNIOWEGO I 1000-LECIE PAŃSTWA POLSKIEGO.
W Porębie grupa zwiedziła zabytkowy kościół pw. Świętej Barbary z II połowy XVIII wieku, w którym na uwagę zasługują m.in. figura Matki Bożej Gotyckiej (II połowa XIV wieku) oraz ambona z XVI wieku. Na kościele znajduje się tablica upamiętniająca pobyt w Porębie oddziału majora Hubala (26 IX 1939 r.). Obok kościoła postawiono grobowiec pułkownika Karola Fryczego, dowódcy bitwy pod Łączką k. Długosiodła. Ciężko ranny w bitwie Frycze został przewieziony do Poręby, gdzie niebawem zmarł i został pochowany.

Gimnazjaliści wysłuchali również opowieści o niepomyślnej potyczce stoczonej z sotnią kozaków w miejscowości Kaczkowo - Feliksowo w dniu 14 marca 1863 roku. Z zainteresowaniem uczniowie wysłuchali opowieści o jednym z powstańców - studencie Zakładu Leśnego z Feliksowa - Ludomirze Benedyktowiczu, który otrzymał cięcie szablą kozacką w prawą rękę. Kiedy leżał na ziemi, ciężko ranny, zasłonił się przed następnym cięciem, zdrową lewą ręką. Po walce, zabrany został z pola walki i przewieziony na plebanię w Ostrowi Mazowieckiej do ks. Jastrzębskiego, gdzie mieścił się prowizoryczny szpital powstańczy i tam został operowany. Uratowano mu życie - kosztem jednak obu amputowanych dłoni. Benedyktowicz, pomimo kalectwa, oddał się swojej pasji - malarstwu. Sam opracował obręcz zaopatrzoną w chwytaki do pędzli, którą wkładał na przedramię prawej ręki i w ten sposób malował.

Kolejny przystanek to Małkinia Górna, gdzie przebiegała linia kolei warszawsko - petersburskiej. Nazajutrz po wybuchu powstania zaatakowano w Małkini pociąg wiozący rosyjskich oficerów i zerwano łączność telegraficzną i komunikacyjną z Petersburgiem. Następnie wszyscy udali się na cmentarz polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko -bolszewickiej 1920 roku.

W Ostrowi Mazowieckiej uczniowie zatrzymali się przy miejscach straceń (szosa różańska, Ogródek Jordanowski, trakt ostrołęcki) miejscowych powstańców upamiętnionych symbolicznymi żelaznymi krzyżami. Krzyże Powstańców znajdują się obecnie przy ul. 63 - roku oraz gen. N. Sikorskiego.
Zapalając znicze i zachowując ciszę, uczniowie w każdym odwiedzanym miejscu uczcili pamięć szeregowych powstańców, dowódców bitew oraz wszystkich poległych w powstaniu 1863 - 1864 roku.

Dziękujemy naszym opiekunom i przewodnikowi za tę nietypową i niepowtarzalną lekcję historii.

źródło zdj. Edyta Komorowska