Poznaj historię Ostrowi Mazowieckiej (zdjęcia)

Zapraszamy na wspólne zwiedzanie powiatu ostrowskiego i zaczynamy od historii Ostrowi Mazowieckiej.



Ostrów Mazowiecka

W początkach swoich dziejów Ostrów była niewielką osadą zagubioną w sercu Puszczy Białej, zamieszkałą przez bartników oraz osadników trudniących się gospodarką leśną. Od bartniczej drabiny ostrowy wzięła zresztą swoją nazwę. W połowie XIV w. książę mazowiecki Janusz Starszy zamienił leśną osadę w dużą wieś czynszową na prawie chełmińskim i od tego czasu rozpoczął się dynamiczny jej rozwój.

20 marca 1434 r. Ostrów otrzymała prawa miejskie z rąk księcia Bolesława IV, a w 80 lat później (28.12.1514r.) księżna Anna Mazowiecka nadała jej przywilej odbywania 4 jarmarków rocznie, co w znaczący sposób wpłynęło na dalszy rozwój miasta, które na początku XVI w. zaliczano do jednego ze znaczniejszych na Mazowszu.

Po inkorporacji Mazowsza do Korony Polskiej, w miejscu dawnego myśliwskiego dworu książęcego, wybudowano okazały dwór królewski Zygmunta Augusta. Po katastrofalnych burzach dziejowych wieku XVII zniszczona podczas wojen szwedzkich Ostrów nigdy już nie odzyskała swojego znaczenia i dawnej świetności. Przyczyniły się do tego również kolejne wojny.

3 lutego 1807 roku miała tu miejsce potyczka wojsk francuskich z Rosjanami. W powstaniu 1863 roku mieszkańcy Ostrowi wzięli czynny i liczny udział, o czym przypominają mogiły na cmentarzu oraz krzyże wystawione w miejscach straceń powstańców.

Pod koniec XIX wieku w Komorowie władze rosyjskie wybudowały duże koszary, które w II RP służyły z powodzeniem Wojsku Polskiemu (między innymi mieściły się tu największa uczelnia wojskowa II RP - Szkoła Podchorążych Piechoty oraz 18 Pułk Artylerii Lekkiej).

Podczas wojny z bolszewikami na przedpolach miasta i na jego ulicach toczyły się zacięte walki (4 i 20 sierpnia 1920 r.). Podczas ostatniej wojny Ostrów została zniszczona w ponad 60%, straty ludzkie również były ogromne (ponad 5 000 osób).

Już 11 listopada 1939 r. Niemcy rozstrzelali około 600 żydowskich mieszkańców miasta. Podczas okupacji w okolicach Ostrowi znajdowały się obozy jenieckie - Grądy i Komorowo, w których zginęło ok. 120.000 jeńców radzieckich oraz obóz zagłady w Treblince (ok. 750.000 ofiar głównie Żydów, ale także Polaków i Cyganów). Miejscami masowych mordów były także okolice wiosek Guty-Bujno i Sagaje/Biel.

28 sierpnia 1944 r. Niemcy wycofali się z podpalonej Ostrowi, pozostawiając za sobą ruiny i zgliszcza. Pomimo wojennych zniszczeń odbudowane miasto ma do zaoferowania wiele ciekawych miejsc i obiektów, które opowiadają o lokalnej historii i które warto odwiedzić. Są to:

- neogotycki kościół pw. WNMP (1885-1893) z rzeźbami Andrzeja Pruszyńskiego,

- cmentarz parafialny z końca XVIII w. z kaplicą św. Zofii (1830) i nagrobkami z lat dwudziestych XIX w., mogiłami powstańców, żołnierzy obydwu wojen światowych, wojny bolszewickiej, żołnierzy AK, zasłużonych dla miasta działaczy, społeczników oraz Mauzoleum poświęconemu "Córkom i Synom Ziemi Ostrowskiej Poległym Pomordowanym w latach 1939-1956".

- krzyże powstańcze przy ul. 63. Roku i Sikorskiego; pomnik - głaz w miejscu szpitala powstańczego, upamiętniające udział mieszkańców Ostrowi w powstaniu styczniowym,

- pomnik w miejscu wymordowania przez Niemców 11 listopada 1939 ok. 600 ostrowskich Żydów,

- pomniki: Żołnierza i Partyzanta tzw. ostrowska Nike; Księżnej Anny Mazowieckiej; 18. Pułku Artylerii Lekkiej; Pomordowanym Policjantom II RP; Żołnierzy Wyklętych; rtm. Witolda Pileckiego (ZS nr 1); Nauczycielom Tajnego Nauczania 1939-1944; Mikołaja Kopernika (LO); Dąb Wolności (1919 r.).

- budynki: ratusz miejski (1927); stare Jatki (1903); Bank Spółdzielczy (1926); Liceum Ogólnokształcące (założ. w 1909, nowy budynek oddany w 1928); biblioteka publiczna - dom Dobrzeleckiego (przed I w.św.); Stara Elektrownia (1929); Gród Książąt Mazowieckich; willa Kosteckiego; dom Wnukowskiego; park miejski nad stawem (2 połowa XIX w.); d. Park Napoleona (przy SP nr 1).

- muzea: Muzeum Dom Rodziny Pileckich, prywatne Muzeum Kresów i Ziemi Ostrowskiej.

Nie tylko w samej Ostrowi, ale i na terenie całego powiatu, odwiedzający znajdą ślady niezwykle bogatej przeszłości tych ziem - od neolitu poczynając, poprzez średniowiecze, szwedzki "potop", wojny napoleońskie, aż do czasów współczesnych.

Po II wojnie pozostała szczególna pamiątka - ponad 100 obiektów tzw. linii Mołotowa - będących z jednej strony interesującymi reliktami architektury militarnej, a z drugiej - namacalnym świadectwem IV rozbioru Polski.