"Miejsca z historią". Najstarszy kościół w Ostrowi (zdjęcia)

Chociaż tereny te, zlokalizowane m.in. w Ostrowi Mazowieckiej, często mijamy codziennie, tak naprawdę raczej nie zdajemy sobie sprawy, jakie opowieści kryją. Aby rozjaśnić to, co jest spowite pewnym mrokiem, postanowiliśmy zaprezentować naszym czytelnikom cykl zatytułowany "Miejsca z historią", którego celem jest pokazanie jak mocno przeszłość splata się z teraźniejszością i jakie tajemnice (ciekawostki) kryją obiekty znane chyba praktycznie każdemu z dorosłych (a może nawet dzieci) mieszkanek i mieszkańców powiatu ostrowskiego. Na początek pragniemy przybliżyć historię kościoła znanego jako kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, a także parafii, której jest on centralnym punktem.

Cofnijmy się do XV wieku
By rozpocząć wędrówkę historyczną, trzeba przenieść się do roku 1421, bo to właśnie wtedy parafię w dzisiejszej Ostrowi Mazowieckiej (a bardzo dawno temu Ostrowie) erygował Jakub z Korzkwi, biskup płocki, i chociaż jej nierozerwalną częścią wydaje się kościół, który możemy oglądać współcześnie, warto wiedzieć, że wcześniej na jej terenie mieściły się różne kościoły drewniane, z czego jeden z nich (ten zbudowany w 1801 roku, który w miejscowości Ostrów Mazowiecki, jak w XIX wieku m.in. nazywano dzisiejszą Ostrów, wiernym służył aż do roku 1895) został staraniem ks. J. Bilińskiego, proboszcza parafii Dąbrowa w dekanacie mławskim, właśnie tam przewieziony i znajduje się we wskazanym rejonie do dzisiaj. W mieście zaś, w miejscu, w którym opisany wyżej drewniany kościół stał, usypano kurhan, a następnie wypełniono go szczątkami zmarłych pochowanych na cmentarzu przykościelnym, a na kurhanie, w miejscu ołtarza głównego, w 1894 roku ustawiono kamienny krzyż.

Kościół murowany, który możemy podziwiać obecnie, wzniesiono dopiero w latach 1885-1893. Kamień węgielny pod jego budowę poświęcono dokładnie 15 sierpnia 1885 roku, a dokonał tego ówczesny proboszcz parafii, czyli ks. Adam Pruss-Jarnutowski. Osobami odpowiedzialnymi za projekt budynku byli Feliks Nowicki i Bronisław Szmidt, natomiast realizacją wytycznych zajął się Władysław Colonna-Czosnowski. W celu zmniejszenia kosztów inwestycji wybudowano nawet specjalną cegielnię, a kamienie na fundament przywieziono m.in. z pogańskiego cmentarzyska "Żale". Budynek 24 sierpnia 1890 roku pobłogosławił ksiądz Roch Filochowski, a konsekracji dokonano w dniu 7 października 1894 roku za sprawą biskupa płockiego Michała Nowodworskiego. Kilkadziesiąt lat później, w sierpniu 1944 roku, biskup Tadeusz Paweł Zakrzewski, proboszcz parafii, uratował kościół przed zniszczeniem przez Niemców.

Budynek zdobią dzieła sztuki
W ołtarzu głównym znajduje się wykonana w 1896 roku przez Wincentego Bogaczyka płaskorzeźba z przedstawieniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, za którą, co może posłużyć jako ciekawostka, artysta otrzymał nagrodę w konkursie zorganizowanym przez Warszawskie Towarzystwo Sztuk Pięknych "Zachęta". Po lewej stronie ołtarza mieści się natomiast rzeźba św. Stanisława Biskupa i Męczennika, po prawej - św. Wojciecha, a jako zwieńczenie występuje płaskorzeźba prezentująca oblicze Pana Jezusa.

- W bocznej kaplicy (ołtarz boczny lewy) znajduje się obraz namalowany na desce z przełomu XVI i XVII w. przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem, w sukienkach i koronach sprzed 200 lat (jest to jeden z najstarszych zabytków w kościele) Obok - rzeźby archaniołów - po lewej Michała i po prawej Gabriela. W bocznej nawie (ołtarz boczny prawy) po stronie zakrystii, umieszczono w ołtarzu obraz św. Mikołaja biskupa, pochodzący z początku XIX w., obok ustawiono drewniane figury - po lewej św. Antoniego Padewskiego i po prawej stronie św. Walentego - czytamy na stronie internetowej Parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrowi Mazowieckiej.

Organy kościelne zostały wybudowane w latach 1899-1901 przez Andrzeja Blumberga z Warszawy, natomiast za jakiś czas w pewien sposób je ulepszono. Z kolei o powstanie witraży zabiegał proboszcz Aleksander Srzednicki. Zostały wykonane w roku 1958 przez H. Cieślińską-Brzeską - artystkę z Krakowa. Rzeźbę umieszczoną na frontonie kościoła i przedstawiającą Chrystusa dźwigającego krzyż, z wezwaniem "W górę serca" umieszczonym na niej prawdopodobnie z inicjatywy Jana Harusewicza, jednego z działaczy politycznych, wykonał Andrzej Pruszyński, który, co ciekawe, jest także twórcą m.in. rzeźby Chrystusa z Krzyżem z tarasu warszawskiego kościoła św. Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu.

Andrzej Pruszyński to również autor rzeźby, którą widzimy przed wejściem do kościoła, przedstawiającej Najświętszą Maryję Pannę, a powstałej na wzór innej pracy wykonanej przez tego samego artystę, a mianowicie tej z warszawskiego kościoła pw. św. Karola Boromeusza. U cokołu figury zapisano, że została ona ufundowana przez ludność rzymskokatolicką powiatu ostrowskiego (określanego tak obecnie) jako wotum wdzięczności za ocalenie rodziny cara Aleksandra III z katastrofy kolejowej.

- Między prezbiterium a lewą nawą boczną kościoła ustawiono zabytkową (barokową) drewnianą chrzcielnicę. Na uwagę zasługuje też ambona z rzeźbami 12 apostołów. Katalog zabytków wymienia jeszcze z wyposażenia kościoła ostrowskiego: barokowy feretron z obrazami Chrystusa Ukrzyżowanego i Matki Boskiej Częstochowskiej, rokokową monstrancję, 2 późnorenesansowe kielichy oraz 2 ornaty z XVIII w. Ostrowska fara wpisana jest do rejestru zabytków krajowych - oznajmiono na stronie internetowej parafii.

Prace remontowe na przestrzeni kilkudziesięciu lat
Aby zachować budynki w jak najlepszym stanie, konieczne jest przeprowadzanie w nich co jakiś czas prac remontowych. W przypadku ostrowskiej parafii remont przeprowadzono m.in. wtedy, kiedy proboszczem był ks. Aleksander Srzednicki. To właśnie jego staraniom można zawdzięczać nie tylko witraże, ale także cyrkulacyjne węglowe ogrzewanie kościoła, sale katechetyczne w dawnym wikariacie (w miejscu istniejącego dziś parkingu naprzeciw bocznej bramy kościoła), powstanie nowej plebanii murowanej, ale także ułożenie chodnika z płyt betonowych wokół kościoła czy przeprowadzenie prac porządkowych na cmentarzu, ale także wiele innych mniejszych bądź większych działań.

Innemu proboszczowi, Janowi Sobotce, należy przypisać doprowadzenie do prac takich jak: wykonanie nowych ławek w kościele, założenie centralnego ogrzewania, kaplicy w Kozikach i Pałapusie czy budowy do stanu surowego kościoła filialnego w Prosienicy (tego, który został otynkowany i wykończony wewnątrz staraniem późniejszego proboszcza ostrowskiej parafii - ks. Edmunda Chmielewskiego).

Za czasów probostwa Edmunda Chmielewskiego w ostrowskim kościele wybudowano marmurowy ołtarz i ułożono nową posadzkę. Wieże kościelne i dzwonnice pokryto blachą miedzianą. Przeprowadzono też prace na przykościelnym cmentarzu, a w 1998 roku wykonano malowanie kościoła (dodatkowo powstały malowidła ścienne przedstawiające wizerunki świętych oraz ornamenty zdobiące kolumny).

W roku 2010 proboszczem parafii został zaś Jan Okuła, którego staraniem przeprowadzono m.in.: profesjonalne czyszczenie kościoła, a także renowacje rzeźb oraz organów kościelnych. Ponadto kościół oświetlono i zainstalowano podjazd dla osób niepełnosprawnych, wymieniono ogrzewanie kościoła i przeprowadzono liczne remonty w budynkach parafialnych, otwarto również kaplicę adoracji w nawie bocznej w kaplicy Matki Bożej, przeprowadzono malowanie kościoła oraz renowację ławek w budynku, a także prace porządkowe na cmentarzu polegające chociażby na stworzeniu nowego ogrodzenia czy alejek.

Bazę do opracowania materiału stanowiły informacje zamieszczone na oficjalnej stronie internetowej Parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrowi Mazowieckiej. Link: parafiawniebowziecia.pl/.