"Do kraju tego gdzie winą jest dużą
Popsować gniazdo na gruszy bocianie,
Bo wszystkim służą...
Tęskno mi, Panie..."
C.K. Norwid
Któż nie zna Bociana Białego? Jedni nazywają go Ciconia ciconia L., inni boćkiem, Wojtkiem, Kajtkiem, jeszcze inni Kubą lub po prostu bocianem. Jego biało-czarne upierzenie oraz długie czerwone nogi i czerwony dziób są znakomicie rozpoznawalne wśród najmłodszych nawet pokoleń Polaków. Napisano na jego temat mnóstwo artykułów i notatek, zrobiono wiele fotografii i wydawać by się mogło, że bocian dla wszystkich jest czymś więcej niż tylko zwykłym przedstawicielem krajowej awifauny. Wystarczy wspomnieć, że co czwarty bocian jest "Polakiem" (na świecie żyje ponad 160 tysięcy par bocianów białych, z czego ponad 40 tysięcy zakłada gniazda w naszym kraju).
Większość z nas nie wyobraża sobie polskiego krajobrazu bez widoku boćka. Od niepamiętnych czasów otaczany jest on w Polsce sympatią i szacunkiem. Według wierzeń ludowych powstał z człowieka, który sprzeciwił się Bogu i za karę oczyszcza świat z wszelkiego plugastwa. W niektórych rejonach Polski ptak ten stał się narzędziem ludowego wróżbiarstwa - pierwszy bocian widziany wiosną w locie ma przepowiadać zdrowie i siłę, siedzący zaś wróży chorobę i lenistwo. Stał się też bohaterem licznych wierszy i piosenek, jak również legend, bajek i przysłów. Często stanowi w literaturze symbol miłości i nostalgii do rodzinnego kraju.
Bocian biały od dawna stanowił przedmiot obserwacji. Pionierem badań nad liczebnością tego gatunku był ks. prof. Eugeniusz Janota, który w roku 1876 zorganizował w ówczesnej Galicji pierwsze zakrojone na dużą skalę liczenie gniazd bocianich. Do akcji tej zaangażowani zostali głównie nauczyciele i uczniowie tamtejszych szkół. Dopiero w 1934 roku rozpoczęto organizowanie międzynarodowych akcji liczenia bocianów białych. Przeprowadzono ich do tej pory pięć (w latach: 1934, 1958, 1974, 1984, 1994/5). Do tego jednak, aby prawidłowo określić przyczyny zmian zachodzących wewnątrz populacji i w wypadkach zagrożenia odpowiednio zareagować, potrzebne są ciągłe obserwacje.
Koło Ligi Ochrony Przyrody przy Zespole Szkół Zawodowych Nr 1 w Ostrowi Mazowieckiej we współpracy z Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody "pro Natura", wzięło udział w Programie Edukacyjnym Bocian, będącym od 1997 roku częścią Międzynarodowego Programu Ciconia, mającego na celu ochronę bociana białego i terenów podmokłych w Europie i Afryce. W programie każdego roku uczestniczą organizacje z Polski oraz Niemiec, Szwajcarii, Holandii, Hiszpanii, Słowacji, Czech, Węgier i Bułgarii.
W Programie wzięli udział uczniowie Liceum Ogólnokształcącego przy ZSZ nr1, zrzeszeni w Kole LOP. Łącznie inwentaryzacji podległo 31 gniazd bocianich na terenie powiatu ostrowskiego, z czego 3 obserwowano przez cały sezon, zaś 2 objęto renowacją. Obok tego opisowi i analizie poddano 14 żerowisk bocianich. Członkowie Koła biorący udział w programie przepracowali w sumie 130 godzin.
W ramach realizacji zadań programu Koło przygotowało własne materiały promocyjne i informacyjne. Między innymi odbył się konkurs plastyczny dla młodzieży szkolnej pt. "Jaki znak twój-bocian biały". Ponadto potrzebę ochrony bociana białego propagował wydawany cyklicznie Biuletyn Koła LOP. Nawiązano też współpracę z Bankiem Spółdzielczym w Ostrowi Mazowieckiej, który widząc zaangażowanie członków Koła, ufundował aparat fotograficzny, co pozwoliło młodym LOP-owcom dokumentować swoje działania na fotografiach.
Wyniki badań zostały przesłane do PTPP "pro Natura", gdzie będą opracowane i uwzględnione w dorocznym raporcie opisującym rezultaty pracy wszystkich uczestników Programu w naszym kraju. W Programie Edukacyjnym Bocian uczestniczy już 1800 szkół z całej Polski. W prace angażuje się wielu ochotników, gdyż tylko masowe prowadzenie lokalnych inwentaryzacji gniazd umożliwi prawidłową ocenę sytuacji bocianów białych w Polsce. Bocian stanowi swego rodzaju wskaźnik jakości środowiska. Występuje tam, gdzie przyroda nie została drastycznie przekształcona. Jeśli wycofuje się z jakiegoś terenu, oznacza to spadek jego walorów przyrodniczych. Wszystkim nam powinno zależeć na tym, aby grono miłośników przyrody, a przy tym naszego ulubionego boćka, stale się powiększało. To przecież, obok orła białego, główny pretendent do godła naszego kraju. Pierwsze egzemplarze tego przemiłego ptaka powróciły już z odległych afrykańskich zimowisk i może właśnie znów przelatują nam nad głowami. W końcu nie ma to jak soczyste zielone łąki nad rodzimym potokiem, własne gniazdo no i oddani przyjaciele, na których zawsze można polegać.
Tomasz Falkowskihttp://www.lop.prv.pl/
1. Typ środowiska
Łąki- najczęściej były to łąki nadrzeczne, częściowo sezonowo zalewane, bogate w roślinność
Obrzeża rzek- bogato porośnięte obniżenia terenu, utrzymujące dużą wilgotność
2. Średnia powierzchnia terenu ok. 2,5 ha
3. Typowa flora
bezkręgowce: ślimaki, owady, pajęczaki
kręgowce: zające, żaby, ropuchy, krety, myszy, traszki, brodziec krwawodzioby, myszołów zwyczajny
5. Zagrożenia
Głównym zagrożeniem dla terenów objętych obserwacją jest szkodliwa działalność człowieka
6. Środki zaradcze
Najczęściej nie podejmowane były żadne działania zapobiegawcze ani działania usuwające negatywne skutki. Jedynymi przejawami ochrony badanych terenów były akcje zbierania śmieci
Zagęszczenie:
(Na podstawie gniazd z gminy Ostrów Mazowiecka)
Liczba par: 6
Powierzchnia gminy Ostrów Mazowiecka: 233 km2
Zagęszczenie wynosi StD: 2,5 par/100km2
Sukces lęgowy par bociana białego w powiecie Ostrów Mazowiecka: HPx- brak danych na temat lęgu w gnieździe, Hpo- gniazdo bez młodych, HPm- gniazdo w którym stwierdzono młode zdolne do lotu
Sposoby umieszczenia gniazd bociana białego w powiecie Ostrów Mazowiecka
