500-lecie włączenia Mazowsza do Królestwa Polskiego

Źródło zdjęcia: UMWM

Jak zauważa marszałek Adam Struzik przypadająca w 2026 roku 500. rocznica włączenia Mazowsza do Królestwa Polskiego jest doskonałą okazją, by przypomnieć dzieje Księstwa Mazowieckiego i ukazać dziedzictwo potomków Konrada I, którzy - sprawując rządy przez trzy stulecia - zakładali miasta, wznosili zamki, fundowali kościoły, kodyfikowali prawo, wydawali przywileje umożliwiające społeczno-gospodarczy rozwój regionu. Rządzili w średniowieczu, ale decyzje przez nich podjęte miały istotny wpływ na kształt współczesnego Mazowsza.

Wśród zaplanowanych wydarzeń znalazł się m.in.: program edukacyjny "Mazowiecki Projekt Żywej Historii", adresatami którego są dzieci i młodzież szkolna z terenu Mazowsza oraz stacjonarna wystawa czasowa "Mazowsze dla Korony". Więcej informacji na stronach: muzeumplock.eu oraz mscdn.pl

Jak się zaczęło?

Księstwo mazowieckie powstało na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego, który w 1138 roku podzielił Polskę pomiędzy synów. Dzielnica mazowiecka przypadła Bolesławowi Kędzierzawemu (1122-1173). Początkowo uznawała zwierzchnictwo Krakowa, lecz kres temu położył później Konrad Mazowiecki (1188-1247), który również przyłączył nowe ziemie. To ten sam książę, który sprowadził na Mazowsze rycerzy Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, czyli Krzyżaków.

Za jednego z najwybitniejszych książąt mazowieckich uznawany jest Siemowit III (1320-1371), który po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku stał się w pełni niezależnym władcą na Mazowszu. Za sprawą pewnych tragicznych wydarzeń usłyszała o nim ówczesna Europa, a William Shakespeare wykorzystał tę historię jako kanwę "Zimowej opowieści".

Jak się skończyło?

Prawo lenne stanowiło, że w razie bezpotomnej śmierci wasala, jego ziemie przyłączano do państwa suzerena. W XV w. jedno po drugim, mazowieckie księstwa przyłączano do Korony: rawskie, sochaczewskie, gostynińskie, aż wreszcie - płockie. Losy Piastów mazowieckich przypominały losy innych władców dzielnicowych: z licznych rodzin i wielu spadkobierców zostawali nieliczni, którzy najczęściej kończyli tragicznie, a podległe im księstwa przechodziło pod władzę królewską.

Na Mazowszu Piastowie przetrwali do 1526 roku, a śmierć ostatnich przedstawicieli tej linii - książąt Stanisława i Janusza III - wywołała wielkie kontrowersje.

Po inkorporacji do Korony we wrześniu 1526 r. z ziem książęcych utworzono województwo mazowieckie, które funkcjonowało w tych samych granicach aż do drugiego rozbioru Polski w 1793 r.

Cały artykuł dostępny jest na stronie mazovia.pl oraz na łamach miesięcznika Mazowsze serce Polski.